ที่มา : https://shorturl.at/aHBLD 

ความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรม-ไทย-ฟิลิปปินส์ ด้านชีวิตวัฒนธรรม 

                                                                                     รศ.ดร.สืบพงศ์ ธรรมชาติ¹ 

        ประเทศไทยและประเทศฟิลิปปินส์ เป็นประเทศที่ตั้งอยู่ในพื้นที่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ กลุ่มประเทศอาเซียนซึ่งมีอยู่ 10 ประเทศ และประเทศที่รอการเข้าเป็นสมาชิกอาเซียนล่าสุด คือ ประเทศติมอร์-เลสเต ซึ่งแยกตัวมาจากประเทศอินโดนีเซีย ประเทศในกลุ่มอาเซียนมีความเหมือนและคล้ายคลึงกันในด้านต่าง ๆ เป็นอย่างมาก ไม่ว่าด้านสภาพภูมิศาสตร์ ลักษณะ ผิวพรรณ อาหารการกิน การแต่งกาย ประเพณี และสถาปัตยกรรม เป็นต้น ในส่วนของวัฒนธรรมหรือศิลปะและวัฒนธรรมนั้นเป็นสิ่งที่เห็นชัดมากทีเดียว บางอย่างมีความร่วมกันแทบจะแยกกันไม่ออกว่าเป็นของประเทศใด สำหรับประเทศไทยกับประเทศฟิลิปปินส์ทั้งสองประเทศนี้มีความเหมือนกันมาก และมีลักษณะร่วมกันในด้านศิลปะและวัฒนธรรม แม้ว่าประเทศไทยจะตั้งอยู่บนผืนแผ่นดินใหญ่ แต่ประเทศฟิลิปปินส์ตั้งอยู่เกาะทั้งหมดก็ตาม

        ประเทศไทยมีพื้นที่ใหญ่กว่าประเทศฟิลิปปินส์ ในขณะที่ประเทศฟิลิปปินส์มีประชากรมากกว่า โดยใน พ.ศ.2568 ประเทศไทยมีประชากร ประมาณ 66 ล้านคน ประเทศฟิลิปปินส์มีประชากร 119 ล้านคน  ประเทศไทยนับเป็นประเทศเก่าแก่ ส่วนประเทศฟิลิปปินส์เป็นประเทศเกิดใหม่ ใน พ.ศ.2441 ไทยเริ่มการปกครองแบบราชาธิปไตยต่อมาก็เปลี่ยนเป็นการปกครองแบบประชาธิปไตย ซึ่งได้รับแบบอย่างมาจากประเทศตะวันตก คือ ยุโรปและอเมริกาส่วนฟิลิปปินส์เริ่มต้นจาการรวมกลุ่มชนแบบมีผู้นำสูงสุด ลักษณะที่มีหลายกลุ่มเพราะมีสภาพเป็นเกาะร่วม 7,000 กว่าเกาะ ต่อมาสเปนและอเมริกาเข้ามาครอบครองตามลำดับโดยใช้ระบบปกครองแบบประชาธิปไตย วัฒนธรรมหรือศิลปะและวัฒนธรรมของสองประเทศนี้ยังมีที่เป็นแบบเดิมอยู่เป็นส่วนใหญ่ และมีที่ได้รับแบบใหม่จากมาจากต่างประเทศอยู่มากเช่นเดียวกัน แต่ก็มีการประยุกต์ผสมผสานเข้าด้วยกัน ภาคใต้ของประเทศไทยจะมีความสัมพันธ์และความร่วมกันทางด้านศิลปะและวัฒนธรรมหรือวัฒนธรรมมากกว่าภาคอื่นของประเทศไทย เพราะอยู่ใกล้กันมีความใกล้ชิดกันมากกว่า การเดินทางไปมาหาสู่ติดต่อค้าขายกัน และด้านต่าง ๆ มีมาตั้งแต่สมัยโบราณแล้ว แต่ชื่อประเทศมิใช่ชื่ออย่างปัจจุบันชาวฟิลิปปินส์จะมีลักษณะผิวพรรณหน้าตาคล้ายคนไทยมาก หากไม่ได้ยินเสียงพูดจะแยกไม่ออกว่าเป็นคนไทยหรือคนฟิลิปปินส์

      ในเรื่องของศิลปะและวัฒนธรรมหรือวัฒนธรรมที่ไทยภาคใต้มีความสัมพันธ์กับฟิลิปปินส์ในด้านชีวิตวัฒนธรรม คือ สิ่งที่คิดค้นหรือประดิษฐ์ขึ้นมาและนำมาใช้ในการดำเนินชีวิตที่จะทำให้เกิดความสะดวก ความสุข ความสำเร็จ และการที่จะดำรงตนอยู่ได้อย่างมีคุณภาพพอจะกล่าวได้ ดังนี้

     อาหารการกิน ของชาวฟิลิปปินส์ประเภทอาหารคาว จะมีปลา ไก่ หมู และเนื้อสัตว์ที่ได้จากการจับจากแหล่งธรรมชาติและการเลี้ยง การประกอบอาหารบางอย่างจะมีความคล้ายกับอาหารของชาวไทยภาคใต้ อาหารดังกล่าวมีดังนี้

         1. อโดโบ (ภาษาตาล็อกบ้างก็ว่าเป็นภาษาเสปน) เป็นอาหารที่ปรุงจากเนื้อสัตว์หรืออาหารทะเล นำเอาเนื้อสัตว์หรืออาหารทะเลหมักน้ำส้มสายชู ซีอิ๊ว และกระเทียม หอม พริกไทยดำ ใบกระวาน ปรุงด้วยน้ำตาล วิธีทำบ้างก็ทอดในน้ำมันจนเป็นสีน้ำตาล  และบ้างก็ไม่ทอดน้ำมัน ใส่ในหม้อหรือตุ๋นใส่น้ำ อาหารที่ออกมาเป็นเหมือนพะโล้ของไทยภาคใต้ ที่นิยมทำกันมากคือการใช้หมูสามชั้นมาหั่นเป็นชิ้น ๆ และหมักไว้ดังกล่าว ถ้าหมักค้างคืนจะมีรสชาติดีมาก อโดโบเป็นอาหารยอดนิยมอย่างหนึ่งของชาวฟิลิปปินส์และนักท่องเที่ยวต่างชาติ อโดโบไม่ใช่อื่นไกลคือพะโล้ของไทยภาคใต้บ้านเรานั่นเอง แต่ถ้าทำแบบไม่มีน้ำก็ทอดน้ำมัน ส่วนประกอบอาหารและเครื่องปรุงไม่ต่างกัน

         2. ลักซา (Laksa ) เป็นอาหารเส้นแบบก๋วยเตี๋ยวมีรสเผ็ด ใส่พริก และเครื่องเทศ ใช้เนื้อ  และผัก เป็นวัตถุดิบปรุงรสด้วยน้ำปลาหรือซอส ในภาคใต้ที่ปัตตานีเรียก ละซอ พี่น้องเปอรานากันชอบรับประทาน เป็นการผสมผสานทางวัฒนธรรมด้านอาหารของชาวจีน และมลายู จึงมีทั้งในภาคใต้ของประเทศไทย สิงคโปร์ และอินโดนีเซีย

       ในเรื่องความคล้ายกันของอาหารการกินมีหลายอย่างทั้งนี้เพราะไทยกับฟิลิปปินส์มีความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิด จึงมีการแลกเปลี่ยนกันในด้านนี้ไม่น้อย

        ประเพณีและความเชื่อ  ชาวฟิลิปปินส์มีชนชาติพันธุ์อยู่หลายกลุ่ม มีชื่อต่าง ๆ กันออกไป ดังนั้นจึงมีประเพณีและความเชื่ออยู่มากและหลากหลาย ที่มีอยู่ทุกกลุ่มชาติพันธุ์ คือ ความเชื่อในเรื่องวิญญาณศักดิ์สิทธิ์หรือความเชื่อดั้งเดิม (Animism) ความเชื่อที่เด่นนอกจากความเชื่อดั้งเดิมแล้ว คือความเชื่อเกี่ยวกับศาสนา อันทำให้เกิดประเพณีบูชาบุคคลสำคัญทางศาสนาขึ้น ทั้งศาสนาคริสต์และศาสนาอื่น ๆ ในส่วนของชาวจีนที่อยู่ในฟิลิปปินส์จะมีประเพณีตรุษจีน เป็นความเชื่อและประเพณีที่บูชาเทพเจ้า และบรรพชนสำคัญ  สิ่งดังกล่าวเหล่านี้ที่ชาวฟิลิปปินส์เชื้อชาติต่าง ๆ ในฟิลิปปินส์ปฏิบัติอยู่ก็เหมือนกับที่ชาวไทยภาคใต้ปฏิบัติกันอยู่ตั้งแต่สมัยโบราณมาจนปัจจุบัน

  ความสัมพันธ์ระหว่างชาวไทยภาคใต้กับชาวฟิลิปปินส์ในด้านชีวิตวัฒนธรรมเป็นการนำมากล่าวเพียงส่วนหนึ่งเฉพาะเรื่องอาหารการกินและประเพณีความเชื่อเท่านั้น แท้จริงแล้ว ความคล้ายกันและความร่วมกันของชีวิตวัฒนธรรมชาวไทยภาคใต้นั้นมีอยู่อีกมากหากสนใจก็จะนำมากล่าวในฉบับต่อไป

¹นักวิชาการอิสระ

Philippines Population. (ม.ป.ป.). สืบค้น 25 กันยายน2568, จาก https://countrymeters.info/en/Philippines

Population statistics. (ม.ป.ป.). THAILAND BOARD OF INVESTMENT. สืบค้น 25 กันยายน 2568, จาก   
          https://www.boi.go.th/index.php?page=demographic

อภิรดี มิโดมารุ, และธาริณี เหลืองอารีพร. (2556). เปิดตู้กับข้าวอาหารอาเซียน. บริษัทพาส เอ็ดดูเคชั่น  จำกัด.