วัดคูเต่า

      วัดคูเต่า¹ เป็นศาสนาสถานที่เก่าแก่ของจังหวัดสงขลา ตั้งอยู่ที่หมู่ 6 ตำบลแม่ทอม อำเภอบางกล่ำ จังหวัดสงขลา วัดคูเต่าสร้างโดยพระอุปัชฌาย์แก้วตั้งแต่สมัยอยุธยาประมาณปี พ.ศ. 2299 และได้หยุดการก่อสร้างลงไประยะหนึ่งเนื่องจากพระอุปัชฌาย์แก้วมรณภาพลง ต่อมาอุปัชฌาย์หนูได้ดำเนินการสร้างต่อจนแล้วเสร็จในปี
พ.ศ. 2445 ซึ่งภายในบริเวณวัดมีโบราณสถาน โบราณวัตถุและสถาปัตยกรรมต่าง ๆ ที่มีอายุหลายร้อยปี ถือเป็นมรดกตกทอดทางศิลปกรรมที่ทรงคุณค่า จึงทำให้วัดคูเต่าได้รับรางวัลการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก จากองค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) เมื่อปี พ.ศ.2554 โดยโบราณวัตถุและสถาปัตยกรรมของวัดคูเต่าที่มีความโดดเด่น สวยงาม และเป็นที่รู้จัก ได้แก่

              1.พระอุโบสถ

            พระอุโบสถของวัดคูเต่ามีความสวยงามในด้านศิลปะเป็นอย่างมาก มีโครงสร้างก่ออิฐถือปูนและล้อมรอบด้วยกำแพงแก้ว มีเจดีย์ทั้ง 4 มุมกำแพง มีซุ้มประตู 3 ประตู ซึ่งซุ้มประตูก่ออิฐถือปูนขาว ยอดเป็นจัตุรมุขแกะลายกนกและซุ้มสีมาลายกนก หน้าบันเป็นรูปพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณพระพรหมทรงหงส์ มีลายกนกและรูปสัตว์ประกอบสวยงามวิจิตรเป็นอย่างมาก ในพระอุโบสถมีจิตรกรรมฝาผนังเล่าเรื่องประวัติพระเวสสันดรชาดก เขียนโดยช่างพื้นบ้านภาคใต้ซึ่งเป็นชาวบ้านในแถบนั้น ภายในพระอุโบสถมีพระประธานเป็นพระพุทธรูปหล่อด้วยสัมฤทธิ์ปางสมาธิ ภายในบริเวณวัดมีสิ่งปลูกสร้างอีกมากมายซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมที่ทรงคุณค่าของภาคใต้ โดยพระอุโบสถวัดคูเต่าได้รับการขึ้นทะเบียนจากกรมศิลปากรและมีการปฏิสังขรณ์ใหม่เมื่อ ปี พ.ศ. 2538 นับได้ว่าวัดคูเต่าเป็นโบราณสถานที่ภาคภูมิใจของชาวตำบลแม่ทอมและจังหวัดสงขลา จนมีคำขวัญที่ว่า “วัดคูเต่างดงามศิลป์พื้นถิ่น การันตีด้วยรางวัล
ยูเนสโก”         

              2.ศาลาการเปรียญหรือศาลาปักษ์ใต้

          ศาลาการเปรียญหรือศาลาปักษ์ใต้ ของวัดคูเต่าเป็นอาคารที่มีลักษณะเป็นโถงยกพื้น หลังคากระเบื้องพื้นบ้านแบบเกาะยอ หน้าบันประดับด้วยลายปูนปั้นสวยงาม เป็นอาคารโรงเรียนสอนปริยัติธรรมแห่งแรกของอำเภอหาดใหญ่ ศาลาที่กล่าวมานี้มี 2 หลัง สร้างมานานกว่า 100 ปี แรกเริ่มเดิมทีใช้เพื่อประกอบงานบุญของประชาชน รวมถึงเป็นที่สอนหนังสือให้กับเด็ก ๆ ซึ่งด้วยกาลเวลาล่วงเลยมาทำให้ศาลามีการชำรุดทรุดโทรม ท่านเจ้าอาวาสจึงได้
บูรณปฏิสังขรณ์ให้กลับสภาพดั่งเดิมโดยสถาบันอาศรมศิลป์ร่วมกับชาวบ้าน การบูรณะแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2555 ซึ่งทาง ผู้บริหารในท้องถิ่นได้นำไปจัดนิทรรศการที่กรุงเทพฯ จนได้รับรางวัลจากสถาปนิกสยามและยูเนสโกในเวลาต่อมา

             ทั้งนี้วัดคูเต่ามีเจ้าอาวาสหลายรูป แต่ที่สำคัญและสร้างคุณูปการให้กับวัดตั้งแต่เริ่มสร้างวัดจนถึงปี พ.ศ. 2505 มี 4 รูป ประกอบด้วยพระอุปัชฌาย์แก้ว (พ.ศ. 2299-2395) พระอุปัชฌาย์หนู (พ.ศ. 2398-2467)
พระครูสุคนธลีลาจาร (พ่อท่านหอม) (พ.ศ. 2467-2505) และพระอธิการหวั่นเซี้ย คุณปาโล (2505)